ได้ต้นฉบับมาแล้ว ต้องทำยังไง?

หากน้ำคู่ปลา ฟ้าคู่นก อย่างงั้น "ต้นฉบับ" ก็ต้องคู่กับบก. (พอได้น่ากับคำกล่าวอ้างนี้)
ทำไมฉันต้องกล่าวอ้างเฉกเช่นนี้...ก็เพราะหากไร้ซึ่งต้นฉบับ บก.ก็ไร้ซึ่งภาระหน้าที่ (ก็จะให้ทำอันใดเล่า ในเมื่อ บก.เกิดมาเพื่อจัดการต้นฉบับ)

อย่างที่ฉันเคยเล่าไปเมื่อตอนที่แล้ว ว่าต้นฉบับมาจาก 2 ทางด้วยกัน คือ หนึ่ง นักเขียนส่งแบบสำเร็จรูปเข้ามา สอง สำนักพิมพ์คิดโครงแล้วจ้างนักเขียน เขียนตามพล็อตที่วางไว้

ต้นฉบับทั้งสองแบบ มีข้อดีข้อเสียแตกต่างกัน ต้นฉบับสำเร็จรูป ได้เปรียบในเรื่องความสมบูรณ์ บางเล่มส่งมาก็พร้อมพิมพ์ได้เลย แต่มีข้อเสียที่ว่าบางส่วนบางตอน ไม่ตรงกับคอนเซ็ปต์สำนักพิมพ์ บางทีเราจะเข้าไปคอมเมนท์หรือแก้ไขอะไรก็ยาก เพราะ บก. ต้องให้เกียรตินักเขียน ไม่ใช่ว่าเราเป็น บก. แล้วจะแก้ไขงานใดๆ ได้เลย จะต้องพูดคุยกับนักเขียนก่อน ว่าแก้ได้หรือไม่ เพราะนักเขียนที่เขียนออกมา โดยมากมักเขียนตามพล็อตของตัวเองที่เขียนไว้ มันก็ไม่แน่เหมือนกันว่า ไอ้ส่วนที่เราของแก้ไขนั้น อาจเป็นไฮไลท์เด็ดของเขาก็ได้ ของอย่างนี้ต้องคุยกัน

หลายหนที่ฉันต้องขอปฏิเสธที่จะรับพิมพ์ต้นฉบับบางงานที่ส่งมา เพราะไม่ตรงกับแนวหนังสือที่สำนักพิมพ์วางไว้

เข้าใจนะคะว่าส่งงานมาแล้วก็ต้องการได้ฟีดแบ็กกลับไป บก.ก็พยายามทะยอยอ่านงานของแต่ละท่านให้ละเอียดที่สุดล่ะค่ะ หลายท่านทั้งโทรทั้งอีเมล์มาถามความคืบหน้า หารู้ไม่ว่าก้นบก.ร้อนเป็นไฟยิ่งกว่า เพราะต้องอ่านงานทุกชิ้่นที่ส่งมา (ตอนนี้ฉันเริ่มสบายขึ้นมานิด เพราะมีต้นฉบับจากนักเขียนส่งเข้ามาให้อ่านไม่ขาดสาย ขอบคุณทุกท่านที่ได้กรุณาส่งมาให้สำนักพิมพ์พิจารณา)

หากเป็นต้นฉบับที่ปั้นขึ้นเอง ในขั้นต้นนักเขียนจะต้องส่งบทแรกๆ มาให้ดู Mood & Tone ของงานเขียนก่อนว่าออกมาแบบไหน สไตล์ที่ฉันชอบมักจะเป็นการเล่าเรื่องยากให้เป็นเรื่องง่าย ด้วยความหนังสือของเราเป็นแนว business set-up: how-to ดังนั้นการจะมาเขียนเป็นหัวข้อ แล้วอัดเนื้อหาเข้าไปเป็นหน้าๆ คนอ่านมักจะเบือนหน้าหนีไปเสียก่อน

แนวที่สำนักพิมพ์วางไว้ก็คือ เรื่องต้องอ่านง่าย (ประหนึ่งกำลังจับเข่าคุยกันซึ่งหน้ากับผู้อ่าน) และเนื้อหาต้องครบครัน หรือไม่ก็ต้องชี้แหล่งที่ต่อยอดได้ให้คนอ่านได้ตามเรื่องต่อไป

โดยมากเรามักพิมพ์งานในโปรแกรม word มาในเอกสารขนาด A4 ฉันจะเริ่มอ่านต้นฉบับตามรูปแบบที่นักเขียนส่งมาให้ก่อน จากนั้นค่อยปรับเอกสารนั้นเป็นขนาด A5

ทำไมต้อง A5????

ก็เพราะรูปเล่มของหนังสือเล่มที่เราๆ เรียกกันว่า พ็อกเก็ตบุ๊กนั้น เป็นขนาด A5 หากฉันปรับเป็นขนาดเท่านี้ ภาพของหนังสือเล่มที่ฉันกำลังจะทำก็ชัดเจนขึ้น

เชื่อไหม ว่าการอ่านจากขนาด A4 แล้วปรับมาเป็น A5 จะให้อารมณ์การอ่านที่แตกต่างกัน เพราะหลังปรับขนาด ฉันจะวางจะเคาะตัวหนังสือให้พอดีหน้า หรือไม่ก็เริ่มวางรูปแบบหนังสือว่าหน้าตาเนื้อในจะออกมาในรูปแบบใด หน้าไหนจะวางรูปแบบเปิด 2 หน้า หรือว่าหน้าไหนจะเปิดเพียงหน้าเดียว

ขั้นตอนการเกลี่ยหน้า A5 นี้ ตอบคำถามฉันได้หมด ว่าสรุปแล้วหนังสือเล่มนี้จะมีกี่หน้า ครบยกหรือไม่ (จะเล่าให้ฟังอีกทีว่า "ยก" หรือ "หน้ายก" คืออะไร) ถ้าไม่ครบ ฉันจะต้องเพิ่มอะไรเข้าไปอีก หรือว่าถ้าต้องการแทรกหน้าสีเข้าไป ควรจะแทรกหน้าไหน ขั้นตอนนี้เป็นหัวใจสำคัญของฉันเลยล่ะ เพราะฉันสามารถวางแผนเรื่องจำนวนหน้าหนังสือได้ หากหน้าเยอะไป ก็จะขอให้นักเขียนช่วยตัดให้ และถ้าพบว่าหน้าน้อยเกินไป ก็จะดูก่อนว่าเพิ่มอะไรเข้าไปได้บ้าง ทั้งภาพประกอบ ทั้งคำโปรย หรือว่าจะให้นักเขียนช่วยเขียนเพิ่ม

การเกลี่ยหน้านี้นับเป็นคัมภีร์ "ดัมมี่" ของฉันเลย (ดัมมี่ คำๆ นี้ในวงการหนังสือหมายถึงเอกสารที่แจ้งให้ทราบว่าในหนังสือที่กำลังจะทำมีกี่หน้า และแต่ละหน้ามีอะไรบ้าง มีสีหน้าไหน มีภาพหน้าไหน เพื่อช่วยให้ทางร้านเพลทและโรงพิมพ์รู้ได้โดยไม่ต้องไปนั่งเปิดงานดู)

การเกลี่ยหน้าไว้เบื้องต้นนี้ จะช่วยให้กราฟฟิกทำงานได้ง่ายด้วย เพราะไม่ต้องไปนั่งเดาว่าจะตัดเนื้อหาแต่ละหน้าอย่างไร เพราะฉันจัดการเฉลี่ยให้เห็นเบื้องต้นแล้ว กราฟฟิกก็ยึดใบปริ้นท์งานที่ฉันแนบส่งไปพร้อมไฟล์งาน แล้ววางเนื้อตามที่ฉันไกด์ไว้ก่อน ทั้งนี้หากไปปรับในหน้างาน pagemaker หรือว่า indesign แล้ว ยังมีพื้นที่เหลือ ก็ให้ยืดหยุ่นได้ ตามความเหมาะสม ฉันว่าวิธีนี้ จะช่วยกราฟฟิกให้ทำงานง่ายขึ้น

หรือว่าอย่างไรพี่เก่งและน้องตั้ม?

ถามว่าบก.ต้องอ่านต้นฉบับกี่เที่ยว เอาแบบคร่าวๆ นะคะ

ครั้งแรกก็อ่านตอนพิจารณาต้นฉบับ ซึ่งบางครั้งอ่านแบบเอาความให้ได้กลิ่นว่าต้นฉบับนี้เกี่ยวกับอะไร น่าอ่านน่าติดตามหรือไม่

ครั้งที่สองก็อ่านหลังจากมีการปรับแก้ตามที่ไกด์กลับไปให้นักเขียน

ครั้งที่สามอ่านตอนที่ปรับเป็นหน้า A5

ครั้งที่สี่ อ่านหลังปริ้นท์ออกมาในกระดาษ (เพราะอ่านได้คนละอารมณ์กับไฟล์ ทำให้รู้ผิดรู้ถูกมากกว่าอ่านจากหน้าจอ)

ครั้งที่ห้า อ่านหลังจากที่กราฟฟิกส่ง Lay out ดราฟท์แรก

ครั้งที่หก อ่านละเอียดในรอบที่กราฟฟิกส่ง Art work (เป็นการอ่านก่อนส่งโรงพิมพ์ หากมีที่ผิดก็ต้องแก้ก่อนส่ง ไม่งั้นโดนร้านเพลทและโรงพิมพ์บ่นแน่ ที่สำคัญเขาจะมองว่าเราไม่มืออาชีพเอาเสียเลย)

ครั้งที่เจ็ด อ่านในรอบที่ร้านเพลทส่งงานปริ้นท์ดิจิตอล (ดูว่ามีที่ผิดหลงหูหลงตาไหม)

ครั้งที่แปด อ่านรอบที่ส่งงานปรู้ฟจริง (ดูว่าร้านเพลทแก้มาถูกต้องหรือไม่ กรณีมีแก้งานดิจิตอล บางครั้งการวางงานในรอบนี้ก็มีผิดพลาด อย่างผิดฟ้อนท์ หรือว่าวางรูปผิด อะไรก็เกิดขึ้นได้ อ่านรอบนี้อย่างถี่ถ้วนอีกครั้ง เพราะเมื่อไหร่ที่ลงชื่อให้ผ่าน หากเกิดข้อผิดพลาดขึ้น ผู้ลงชื่อต้องรับผิดชอบ ซึ่งก็คือตัว บก.เอง)

ครั้งที่เก้า หลังโรงพิมพ์ส่งเป็นเล่ม เราก็ต้องมาอ่านอีก เพราะมันได้อีก feel นึง ฉันจะทนุถนอมหนังสือที่ออกมาราวกับลูกน้อยก็ไม่ปาน เปิดอ่านแล้วอ่านอีก เปิดหน้านั้นหน้านี้ ลูบๆ คลำ ใครจะหาว่าเห่อก็ยอมล่ะ เพราะกว่าฉันจะคลอดหนังสือเล่มนึงออกมาได้ ใช้เวลาหลายเดือน และใช้ความทุ่มเทเกินร้อย เห็นเป็นเล่มออกมา แล้วมันชื่นใจ...

อยากให้คุณๆ ได้มารู้สึกด้วยกัน ว่าเวลาเห็นหนังสือที่ตัวเองทำออกไปวางขาย โชว์ตามหน้าร้านหนังสือ มันปลื้มมากมายแค่ไหน

คนที่รู้สึกได้มากๆ ก็อย่างเช่น นักเขียน และทีมงานกองบรรณาธิการ ที่ร่วมทุกข์ร่วมสุขกันมา

ฉันจะส่งหนังสือให้กับทุกคนในทีม เพราะเก็บไว้เป็นความทรงจำดีๆ ร่วมกัน...